UNCTAD’ın hazırladığı rapor, ham maddeye bağımlı ülkelerin ekonomik kırılganlığa sahip olduğunu ancak yeşil sanayi politikalarıyla kalkınma sağlayabileceklerini belirtiyor.
Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı’nın (United Nations Conference on Trade and Development, UNCTAD) hazırladığı “Ham Maddeler ve Kalkınma Raporu 2023” raporu, ham maddeye bağımlı gelişmekte olan ülkelerin, ekonomik kaynaklarını çeşitlendirerek şoklara karşı direnç geliştirebileceklerini ve düşük karbonlu geleceğe yatırım yaparak sürdürülebilir ve kapsayıcı bir ekonomik büyüme elde edebileceklerini belirtiyor.
Rapora göre, COVID-19 pandemisi ve Ukrayna-Rusya savaşı gibi ekonomik ve siyasi şoklar, ham maddeye bağımlı ülkelerin kırılganlığını artırıyor. İhracat gelirlerinin yüzde 60’ından fazlasını ham maddelerden sağlayan ülkelerin ekonomik kaynaklarını çeşitlendirmeleri gerektiği üzerinde duruluyor. Ayrıca ekonomileri fosil yakıt ihracatına bağlı olan ülkelerin, küresel ekonominin hızlı dekarbonizasyonu nedeniyle ciddi zararlara uğrayabileceklerine dikkat çekiliyor. Rapor, küresel ısınmanın 2°C’de sınırlandırılması için doğal kaynakların önemli bir kısmının kullanımının kısıtlanacağını ve halihazırdaki kullanım seviyeleri temel alındığında ise petrolün üçte biri, doğal gazın yarısı ve kömür rezervlerinin yüzde 80’inden fazlasında talep azalışı yaşanacağını öne sürüyor.
UNCTAD’ın raporu ülkelerin, ekonomik kaynaklarını çeşitlendirilmelerinin yanı sıra yeşil sanayi politikalarını da destekleyerek üretim yapılarını yeniden şekillendirebileceklerini belirtiyor. Bu sayede yatırımları çekerek, katma değerlerini artırabileceklerini ve bölgesel ile küresel tedarik zincirlerine entegrasyonun sağlanabileceğini ifade ediyor. Bu sayede ham madde bağımlılığını azaltabileceklerine ve çevresel fayda sağlayabileceklerine dikkat çekiyor.
Rapor, enerji geçişinde kritik mineralleri içeren kobalt, lityum ve bakır gibi temel minerallerin işlenerek küresel değer zincirlerine entegre edilebileceklerini ve tedarik zincirlerinin dayanıklılığını artırabileceklerini belirtiliyor.
Rapora göre, ham maddelere bağımlılık daha çok gelişmekte olan ülkelerde yaygın. Özellikle az gelişmiş ülkelerin yüzde 76’sı, gelişmekte olan ülkelerin yüzde 81’i ve küçük ada ülkelerinin yüzde 61’i ham maddelere bağımlı durumda. Bu oran gelişmiş ekonomilerde ise yüzde 13 seviyesinde seyrediyor.
Rapor ayrıca, ekonomileri ham maddeye bağlı gelişmekte olan ülkelerin düşük gelişmişlik düzeyine sahip olduklarına dikkat çekerek düşük üretkenlik hızı, makroekonomik ve siyasi istikrarsızlık, gelir dağılımında adaletsizlik ve döviz kuru dalgalanmaları gibi sorunları işaret ediyor. Rapora göre, bu ülkelerin ham madde bağımlılığından kurtulmak ve enerji geçişini sağlamak için ticaret, sanayileşme, ihracat ve yatırım teşvikleri, altyapı geliştirme, eğitim, sağlık, finans ve enerji politikalarında çeşitli önlemleri hayata geçirmeleri gerekiyor. Ayrıca gelişen teknolojiler doğrultusunda yeni becerileri yaygınlaştırmalarıve cinsiyet eşitsizliğine karşı mücadele etmeleri de önem taşıyor.