COP28 zirvesinde fosil yakıtlardan “uzaklaşma” kararı çıktı

COP28 zirvesi, taslak metin üzerinde yaşanan anlaşmazlıkların ardından bir günlük gecikmeyle tamamlandı.

Birleşik Arap Emirlikleri ev sahipliğinde Dubai’de 30 Kasım – 12 Aralık tarihleri arasında düzenlenen zirve, dünya liderlerinin ve iklim uzmanlarının bir araya gelerek iklim değişikliğiyle mücadelede ilerleme umuduyla başlamıştı. Ancak zirve, nihai metin üzerinde uzlaşma sağlanamaması nedeniyle bir gün daha uzadı.

Nihai metinde, fosil yakıtları “kademeli olarak kaldırma” veya “kademeli olarak azaltma” ifadelerine yer verilmedi. Bunun yerine, fosil yakıtların küresel ölçekte tüketimini azaltmaya geçiş bağlamında “uzaklaşma” ifadesi kullanıldı. Ancak bu ifade kimi kesimlerce taraflar arasındaki uzlaşmazlığı yansıttığı şeklinde yorumlandı. Metinde geçen “uzaklaşma” ifadesine rağmen, bu sürecinin ne zaman ve nasıl gerçekleşeceğine dair somut hedefler belirlenmedi. Belirsizlik, özellikle küçük ada devletleri gibi iklim değişikliğinden en çok etkilenen bölgeler tarafından eleştiriyle karşılandı.

Tartışmaların ardından yayımlanan nihai metinde taraflar, küresel yenilenebilir enerji kapasitesini 2030’a kadar üç kat arttırma ve enerji verimliliğini iki katına çıkarma hedeflerini kabul etti. Ayrıca kayıp ve hasar fonunun işlevsel hale getirilmesine yönelik kararlar da nihai metinde yer aldı.

Ancak gelişmekte olan ülkelerin ihtiyaç duyduğu iklim finansmanı ve uyum için gereken kaynaklara dair belirsizlikler devam ediyor. Metinde, uyum finansmanının nasıl ölçeklendirileceği ve takvimiyle ilgili belirsizlikler hala devam ediyor.

Nihai metinde yenilenebilir enerji, nükleer enerji, özellikle azaltılması zor sektörlerde ve düşük emisyonlu sektörlerde karbon yakalama ve depolama, düşük karbonlu hidrojen üretimi gibi teknolojilerin geliştirilmesi de talepler arasında yer aldı.

Ancak alınan kararlar bağlayıcı olmayacak ve ülkelerin uymaması halinde bir yaptırım uygulanmayacak.

COP28 Başkanı Sultan Al Jaber, müzakerelerin sonucunu “tarihi bir başarı” olarak nitelendirerek, “Dünyanın yeni bir yol bulması gerekiyordu. Gerçeklerle yüzleştik ve dünyayı doğru yöne yönlendirdik. Bu doğrultuda, küresel sıcaklık artışını 1,5 dereceyle sınırlandırma hedefini ulaşılabilir kılmak için bir eylem planı hazırladık” şeklinde konuştu.

Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği İcra Sekreteri Simon Stiell ise zirvenin kapanış konuşmasında, “Dubai’de fosil yakıt çağını sonlandırmadık ama zirveden elde ettiğimiz sonuç, bu sürecin başlangıcına işaret ediyor” dedi.