22 Nisan Dünya Günü, bu yıl “Gezegen ve Plastik” temasıyla kutlanıyor.
Her yıl küresel çapta gerçekleştirilen etkinliklerle kutlanan Dünya Günü, doğanın korunması ve çevresel bilincin artırılmasını amaçlıyor.
Dünya Günü bu yıl, plastik kirliliğine dikkat çekmek için “Gezegen ve Plastik” temasıyla kutlanıyor. OECD’nin “Küresel Plastik Görünümü” raporu, 2000-2019 yılları arasında artan nüfus ve gelir seviyelerinin etkisiyle plastik atıklarının iki katından fazla artarak 353 milyon tona ulaştığını ortaya koyuyor. Günümüzde, denizlerde ve okyanuslarda yaklaşık olarak 30 milyon ton, nehirlerde ise 109 milyon ton plastik atığın biriktiği tahmin ediliyor.
Dünya genelinde her dakika bir milyon plastik şişe satın alınırken, yılda beş trilyon plastik poşet kullanılıyor. Bu yılki “Gezegen ve Plastik” temasıyla Dünya Günü kapsamında 2040’a kadar plastik üretiminin %60 azaltılması ve gelecek on yılın sonuna kadar tek kullanımlık plastiklerin üretiminin durdurulması çağrısında bulunuluyor.
Dünya Günü küresel iklim eylemlerinin temelini oluşturdu
Dünya Günü ilk defa Senatör Gaylord Nelson ve Denis Hayes’in girişimlerinin sonucunda 22 Nisan 1970’te kutlandı. Senatör Gaylord Nelson, 1960’ların başlarında Amerika Birleşik Devletleri’ndeki (ABD) çevre kirliliği konusunda endişelerini dile getiriyordu. Ocak 1969’da California’da büyük bir petrol sızıntısı meydana geldikten sonra, Nelson ülke genelindeki üniversite kampüslerinde çevre odaklı bir eğitim programı başlatmaya karar verdi. Nelson, genç bir aktivist olan Denis Hayes’i bu fikri halka duyurmak için yardımcı olarak görevlendirdi.
Dünya Günü için belirlenecek tarih, geniş kitlelere ulaşabilmek için üniversite öğrencilerinin akademik programlarına göre şekillendi. 22 Nisan, ilkbahar tatili ve sınav dönemi arasındaki dönemde yer alıyordu ve sıcaklıklar dışarıya çıkmaya engel oluşturmuyordu. Nitekim Hayes ve Nelson’ın yaklaşımı başarıyla sonuçlandı ve 22 Nisan 1970’te milyonlarca kişi ilk Dünya Günü kutlamasına katıldı. Dünya Günü kutlamalarına yönelik sağlanan geniş katılım, o yıl ABD’de Ulusal Çevre Eğitim Yasası, İşçi Sağlığı ve Güvenliği Yasası ve Temiz Hava Yasası’nın çıkmasına yol açtı. Çevre Koruma Ajansı (Environmental Protection Agency, EPA) ise ilk Dünya Günü’nün doğrudan bir çıktısı olarak 2 Aralık 1970’te kuruldu.
Daha sonra Dünya Günü’nün etkisi ulusal sınırları geçerek 1990’da küresel çapta kutlanmaya başladı. Tarihte en önemli uluslararası iklim anlaşması olan Paris İklim Anlaşması ise 2016’da 22 Nisan Dünya Günü’nde imzalandı. Anlaşmaya 190’dan fazla ülke imza atarak, karbon emisyonlarını azaltmayı ve iklim değişikliğini önlemek için gerekli önlemleri almaya söz verdi.
Plastik kirliliğiyle mücadelede geri dönüşüm önemli rol oynuyor
Uzmanlar, Dünya Günü’nün sadece bir günle sınırlı kalmaması gerektiğini, çevre bilincinin günlük yaşantımızın bir parçası haline getirilmesi gerektiğini vurguluyor. Küçük değişikliklerle büyük farklar yaratılabileceğini belirten uzmanlar, her bireyin sürdürülebilir yaşam için üzerine düşen sorumluluğu yerine getirmesi gerektiğini ifade ediyor.
Plastik kirliliğiyle mücadelede geri dönüşüm büyük önem taşıyor. Dünya Günü hareketi, geri dönüşüm sürecinde dikkat edilmesi gerekenleri şöyle sıralıyor:
-
- Market alışverişlerinde kumaş taşıma çantaları ve yeniden kullanılabilir kaplar tercih edilmesi gerekiyor. Çünkü plastik poşetler, doğaya bırakıldığında hayvanlar için tehlike yaratabiliyor ve tesislerdeki geri dönüşüm sürecinde sistemleri tıkayabiliyor.
- Kredi kartı boyutundan küçük olan eşyaların geri dönüşüm kutusuna atılmaması gerekiyor. Bu tür eşyalar geri dönüşüm ekipmanlarını tıkayabiliyor ve kirliliğe neden olabiliyor.
- Geri dönüşüm kutusuna atılan malzemelerin temiz, boş ve kuru olması önem taşıyor. Kirli veya nemli malzemeler geri dönüşüm sürecini olumsuz etkileyebiliyor.
- Plastik kaplı kahve fincanları veya lamineli kağıtlar gibi birleşik malzemeler geri dönüştürülemiyor. Dolayısıyla alışveriş yaparken bu tür malzemelerden kaçınılması gerekiyor.
- Plastik malzemelerin üzerindeki kodları kontrol ederek hangi plastiklerin geri dönüştürülebilir olduğu anlaşılabiliyor. Yüksek numaralı plastikler genellikle geri dönüştürülemiyor.
- Geri dönüşüm kutusuna atılan uygun olmayan malzemeler diğer geri dönüştürülebilir malzemeleri kontamine ediyor. Bu nedenle yanlış geri dönüşüm yapılmaması gerekiyor.