Avrupa İklim Durumu Raporu, Avrupa’da ve dünyada iklim değişikliğinin endişe verici boyutlara ulaştığını gösteriyor.
Avrupa Birliği (AB) Copernicus İklim Değişikliği Servisi ve Dünya Meteoroloji Örgütü (World Meteorological Organizastion, WMO) iş birliğiyle hazırlanan “Avrupa İklim Durumu Raporu”, bir önceki yıla ait dünya genelindeki önemli iklim değişkenlerine kapsamlı bir bakış sunuyor. Sıcaklık ve yağış düzenlerinden yangınlara kadar iklim koşullarını şekillendiren faktörlerin kapsamlı bir analizini sunan rapor, mevcut durumu ortaya koyuyor.
Rapora göre, sıcaklıkların küresel ortalamada yaklaşık olarak 2 kat artış göstermesiyle Avrupa, en hızlı ısınan kıta oldu. En sıcak 3 yıl son 4 yılda yaşanmış olmakla beraber, en sıcak 10 yılın ise 2007’den bu yana kaydedildiği belirtildi.
Avrupa genelinde sıcaklıklar yılın 11 ayı boyunca ortalamanın üzerinde seyretti ve en sıcak ay eylül olarak kaydedildi. 2023 ise kayıtlara geçen en sıcak yıl oldu. Ayrıca, 2023’te “aşırı sıcak stresi” yaşanan gün sayısı da rekor seviyeye ulaştı. Avrupa’da son beş yıllık sıcaklık ortalamaları, sanayi öncesi dönemin 2,3°C üzerinde seyretti ve küresel olarak da 1,3°C daha yüksek seviyede gerçekleşti.
Sıcaklıkla ilişkili ölümler son 20 yılda yüzde 30 artış gösterdi. Rapora göre, seller yaklaşık 1,6 milyon kişiyi, fırtınalar yaklaşık 550 bin kişiyi, orman yangınları ise 36 bin kişiyi etkiledi. Geçtiğimiz yıl Avrupa’da fırtına nedeniyle 63 kişi, sel nedeniyle 44 kişi ve orman yangınları nedeniyle 44 kişi hayatını kaybetti. 2023’teki hava ve iklimle ilişkili ekonomik kayıp ise 13,4 milyar avro olarak gerçekleşti. Yaşanan sel felaketleri iklime bağlı ekonomik kayıpların yüzde 81’ini oluşturdu.
Yıl boyunca Avrupa genelindeki okyanus yüzey sıcaklığı ortalaması kaydedilen en yüksek seviyeye ulaştı. Haziran ayında, İrlanda’nın batısındaki Atlantik Okyanusu ve Birleşik Krallık çevresinde, deniz yüzeyi sıcaklıkları ortalamanın 5°C üzerine çıktı.
Avrupa’nın büyük bir bölümü, özellikle kış ve ilkbahar aylarında, ortalamanın altında kar yağışı aldı. Özellikle Alpler, 2023’te yüksek seviyede buzul kaybı yaşadı. 2022 ve 2023 boyunca Alpler’deki buzulların kalan hacmi yaklaşık yüzde 10 oranında azaldı.
2023’te Avrupa’da yenilenebilir enerji kaynaklarından elde edilen elektrik üretimi ise yüzde 43 ile rekor seviyeye ulaştı ve fosil yakıtlardan elde edilen elektrik üretimini ikinci kez üst üste geride bıraktı. Ekim ayından aralık ayına kadar etkili olan fırtınalar, rüzgâr enerjisi üretimi için ortalamanın üzerinde bir verimlilik sağladı. Ayrıca yıl boyunca, nehir akımları ve yağış miktarının ortalamanın üzerinde olması, hidroelektrik enerji üretimi için ortalamanın üzerinde performans sağladı.
Raporda yer alan verilere göre, 2023 yılında Türkiye’nin Batı bölgeleri de normalden daha fazla yağış aldı. Türkiye’de eylül ayında rekor düzeyde yağış ve sel olayları yaşandı. Aynı dönemde, Daniel Kasırgası’nın etkisiyle Türkiye’de 8 kişi hayatını kaybetti.
Raporda farklı ülkelerde sağlık riskleriyle başa çıkmak ve uyum stratejileri geliştirmek için yapılan çalışmalara da değinildi. Özellikle erken uyarı sistemleri ve iklim hizmetlerinin sağlık sektörüne yönelik uygulamalarının, toplumsal direncin artırılmasında önemli bir rol oynadığı belirtildi.