Dünya Döngüsel Ekonomi Forumu 2023’te iş birliğinin döngüsel ekonomiye geçişte kritik bir rol oynadığı vurgulandı.
Döngüsel ekonomi alanında dünyanın önde gelen etkinliklerinden biri olan Dünya Döngüsel Ekonomi Forumu (World Circular Economy Forum, WCEF) 30 Mayıs – 2 Haziran 2023 tarihleri arasında Helsinki’de gerçekleştirildi.
Küresel çapta döngüsel ekonomiye geçişi yönlendiren önemli kurumlar arasında yer alan Sitra ve Nordic Innovation tarafından düzenlenen Forum, ilk düzenlendiği 2017 yılından bu yana iş dünyası liderlerini, politikacıları, akademisyenleri ve sivil toplum liderlerini bir araya getirerek, üretimin sürdürülebilir ve çevre dostu uygulamalarla gerçekleştirilmesi için döngüsel ekonomi modelini teşvik ediyor.
Forum, bu yıl 155 ülkeden, fiziki ve çevrim içi olmak üzere toplam 15.000’e yakın katılımcıya ev sahipliği yaptı. “Doğa ve Ekonomi için Döngüsel Çözümler” temasıyla düzenlenen etkinliğe İstanbul Sanayi Odası (İSO) da katıldı. İSO Yönetim Kurulu Sayman Üyesi ve Sürdürülebilirlik Platformu Başkanı Sultan Tepe başkanlığında katılınan etkinlikte dünyanın dört bir yanından döngüsel ekonomi konusunda çalışmalar yürüten iş dünyası liderleri, politika yapıcılar ve uzmanlar ile temaslarda bulunuldu.
Forum’da bu yıl öne çıkan konu başlıkları farklı seviyelerde iş birliğini yaygınlaştırmanın, döngüselliği benimsemiş şirketlere destek sağlamak için finans ve politika mekanizmalarını kullanmanın, araziyi yeniden canlandırmanın, insan refahını önceliklendirmenin ve tüketim ile iş yapma şeklimizi yeniden gözden geçirmenin ve gençlerin daha fazla katılımını sağlamanın gerekliliği oldu.
Kamu ve özel sektör iş birliği döngüsel ekonomiye geçişte önemli rol oynuyor
Şirketler, lineer ekonomiden döngüsel ekonomiye geçişte kilit rol oynuyorlar. Bu geçişte finansman ihtiyacının giderilmesinin yanı sıra yasal düzenlemeler ve vergilendirme alanlarında da gerekli değişikliklerin yapılması gerekiyor.
WCEF 2023’ün sonuç raporu, döngüsel ekonomiye geçişte kamu ve özel sektörün iş birliğinin önemli bir unsur olduğunu ortaya koyuyor. Rapora göre, hükümetler lineer ekonominin doğru ölçekte vergilendirilmesi konusunda başarısız kalıyorlar. Ayrıca lineer ekonomi modelini destekleyici aksiyonlarda bulunulması da dönüşümü engelliyor. Dolayısıyla, döngüsel ekonomi modelinin benimsenmesinde hükümetlerin atması gereken önemli adımlar arasında düzenleyici çerçevelerin oluşturulması ve teşvik mekanizmalarının sağlanması bulunuyor.
Bu doğrultuda döngüsel ekonomiye geçiş için bir yol haritasının oluşturulmasında kamu ve özel sektör iş birliği büyük önem taşıyor. Zira bir düzenleme yapılmadığı takdirde özel sektörün bu alanda öncülük etmeye başlayabileceği ve bu durumun uzun vadede bütünlük arz etmeyen politikalara sebep olabileceği belirtiliyor.
Kamu alımları döngüselliğe geçişi teşvik edebilir
Lineer ekonomi, doğal kaynakların tüketilmesine ve çoğunluğu geri dönüştürülemeyen atıkların oluşmasına sebep olarak çevreye negatif etki ediyor. Sonuç raporuna göre, döngüsel ekonominin teşvik edilmesi için vergilendirme politikalarının doğal kaynak tüketimini azaltmayı teşvik edecek ve atık oluşumunu önleyecek şekilde yeniden değerlendirilmesi ve lineer ekonomiye yönelik sübvansiyonların gözden geçirilmesi gerekiyor.
Döngüsel ekonomiye geçişi desteklemek için kamu alımları da etkili bir araç olarak öne çıkıyor. Ekonomik modelde dönüşümün önemli bir adımı olarak, hükümetlerin kamu alımlarında döngüsel ürün ve hizmetleri tercih ederek bu alana yatırımcıları çekebileceği ifade ediliyor.
Döngüsel ekonomiye geçişte vizyon ve uzun vadeli stratejiler önem taşıyor. Şu anda 40’tan fazla ülkenin döngüsel ekonomiye yönelik yol haritaları ve stratejileri bulunuyor, 50’den fazla ülke de Ulusal Katkı Beyanları’nda döngüsel stratejilere yer veriyor. Ekonomik dönüşümün kalıcı olarak sağlanabilmesi için daha fazla ülkenin döngüsel ekonomiye yönelik adım atması gerekiyor.
Bu bağlamda Avrupa Birliği’nin iklim değişikliğiyle mücadelede yol haritası olan Avrupa Yeşil Mutabakatı’ndaki gelişmeler Avrupa’nın ve ticari ortaklarının yeşil dönüşümü için önemli bir fırsat sunuyor. Küresel ölçekte genişletilmiş üretici sorumluluğu sistemleri, dijital ürün pasaportları ve ekosistem hizmetlerine dayalı çiftçi ödemeleri gibi politikalar döngüsel ekonomiye geçişte önemli rol oynuyor.
Yatırımcı bilincinin artması döngüsel işletmelerin finansmanını hızlandırabilir
Forum’da gündeme gelen sorulardan biri de döngüsel ekonomik modele geçmiş veya geçmeyi planlayan şirketlere, özellikle de KOBİ’lere, finansman sağlanmasının nasıl kolaylaştırılacağı ve teşvik edileceği oldu.
Uluslararası standartların eksikliği ve uzun vadeli refah yerine kısa vadeli kârların tercih edilmesi nedeniyle yatırımcılar döngüsel şirketlere yatırımı riskli buluyorlar. Ancak döngüsel iş modelleri, çevresel ve sosyal etkiler göz önünde bulundurulduğunda lineer iş modellerinden sıklıkla daha az risklidir. Bu durum, yatırımcıların lineer ekonominin tamamen doğal kaynak tüketimine bağlı olmasının ve biyoçeşitlilik kaybının oluşturduğu riskleri kavramalarını gerektiriyor. Döngüsel işletmelerin finansmanını kolaylaştırmak için, uluslararası iş birliği ve şeffaflığı desteklemek için ölçütler ve standardizasyon konusunda ortak bir dil geliştirilmesi için çalışmaların hızlandırılması da gerekiyor.
Rejeneratif tarım bir norm haline gelmeli
WCEF 2023’ün sonuç raporunda, biyoçeşitlilik kaybını durdurmak ve tersine çevirmek için arazilerin korunmasının ve yeni rejeneratif yöntemlerin kullanılmasının gerektiğine değiniliyor. Ekili arazilerdeki toprak koşullarını iyileştiren uygulamalar için kullanılan “Rejeneratif tarım” yaşam çeşitliliğini geri kazanmak ve tarım arazilerindeki karbon yutaklarını artırmak için büyük bir fırsat sunuyor. Uzmanlar, rejeneratif tarımın, artan nüfusu beslemek için geleneksel tarıma göre daha dayanıklı ve besleyici gıda sistemleri sağladığına dikkat çekiyor. Bütüncül bir çözüm olarak, rejeneratif tarımın organik üretim gibi bir norm haline gelmesi gerekiyor.
Bu yıl forumdaki konuşmacılar, tarımda en etkili döngüsel çözümlerin genellikle yerele odaklanarak geliştirildiğine dikkat çekti. Atalardan kalma bilgi ve teknikleri yeniden keşfetmek, inovasyon dahil pek çok alanda büyük fırsatlar sağlayabiliyor. Örneğin, tarım sektöründe çiftçiler küresel bir platformda bilgi ve deneyimlerini paylaşarak yeni teknikler geliştirebiliyor.
Kapsayıcılık, geçiş sürecinde önemli bir faktör
Döngüselliğe adil ve kapsayıcı bir geçiş sağlamak için, doğa ile ilişkimizi değiştirmenin sadece bir çevresel kaygı meselesi olmadığı, aynı zamanda eşitlik, güvenlik ve dayanıklılık için de bir zorunluluk olduğu gerçeğinin kabullenilmesi gerekiyor. Ekonomik ve sosyal açıdan dezavantajlı gruplar, çevresel değişikliklerin olumsuz sonuçlarından daha fazla etkileniyor. Dolayısıyla, dönüşüm sürecinin adil bir şekilde gerçekleştirilmesi ve herkesin katılımına ve fırsatlara eşit erişimine olanak tanıması önem taşıyor. WCEF 2023 sonuç raporu, sürdürülebilir bir gelecek için kapsayıcılığın büyük önem taşıdığını belirtiyor.
WCEF 2024’ün bahar aylarında Belçika’nın başkenti Brüksel’de gerçekleştirilmesi planlanıyor. WCEF 2023’ün program kayıtlarına ise buradan ulaşabilirsiniz.