2020’de küresel çapta yüzde 35 azalan doğrudan yabancı yatırımları sürdürülebilir kılmanın yolu, özel sektör ve kamu sektörü iş birliğinden geçiyor. Dünya Ekonomik Forumu’nun dünyanın farklı ülkelerinde uyguladığı pilot projeler, doğrudan yabancı yatırımları artırmak için yol gösterebilir.
17-21 Ocak tarihlerinde düzenlenen ve Davos Zirvesi olarak bilinen Dünya Ekonomik Forumu’nun (World Economic Forum, WEF) en önemli gündemlerinden biri doğrudan yabancı yatırımlar oldu. Yatırımcının yerleşik olduğu ekonomi dışındaki bir ekonomide bir işletmenin yönetimini kontrol ettiği veya yönetiminde söz sahibi olduğu uzun vadeli bir yatırım şekli olan doğrudan yabancı yatırımlar, 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerine ulaşmak için de büyük bir potansiyel taşıyor.
Sürdürülebilir yatırımı kolaylaştırmaya yönelik iş birliği için son zamanlarda küresel olarak artan bir ivme söz konusu. Örneğin, Dünya Ticaret Örgütü’nün üçte ikisinden çoğunu temsil eden 110’dan fazla ekonomi, sürdürülebilir kalkınma için yatırımın kolaylaştırılmasını amaçlayan çok taraflı bir çerçeve üzerine görüşüyor. Ocak 2020’deki Dünya Ekonomik Forumu’nda açıklanan müzakerelerin bu yıl uluslararası bir anlaşma ile sonuçlanması bekleniyor. Bu kapsamda Dünya Ekonomik Forumu’nun eş başkanlığındaki resmi bir danışma organı da yatırımı kolaylaştırmaya yönelik yapılabilecekler konusunda uzmanlardan bilgi almak için görevlendirildi. Bu yıl açıklanması beklenen anlaşmanın da doğrudan yabancı yatırım akışlarını ve bu yatırımların kalkınma üzerindeki etkisini artırmak için bu bilgiler doğrultusunda hazırlanacağı tahmin ediliyor.
Doğrudan Yabancı Yatırımlar 2020’de yüzde 35 oranında azaldı
Davos Zirvesi kapsamında Dünya Ekonomik Forumu tarafından yayımlanan bir makaleye göre, sürdürülebilir sermaye aslında mevcut, ancak ihtiyaç duyulan yerlere yönlendirilemiyor. Örneğin, COVID-19 kriziyle sarsılan 2020 yılında bile sürdürülebilir finans akışında öngörülemeyen piyasa dinamiklerine rağmen artış gözlemlendi. Sürdürülebilir fon, yeşil tahvil ve sosyal etki tahvilleri gibi sürdürülebilirlik temalı yatırım ürünlerinin değeri yüzde 80 artış göstererek 3,2 trilyon dolara ulaştı.
Doğrudan yabancı yatırımlar ise karantina uygulamalarının mevcut yatırım projelerini yavaşlatması nedeniyle küresel çapta yüzde 35 oranında düştü. Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleriyle yakından ilişkili olan altyapı gibi sektörlerdeki uluslararası özel yatırımlar gelişmekte olan ülkelerde yüzde 54 oranında azalırken, yatırımların kolaylaşması acil bir ihtiyaç haline geldi.
Dünya Ekonomik Forumu, son birkaç yıldır sürdürülebilir doğrudan yabancı yatırımlardaki eksikleri giderebilmek için çeşitli ülkelerde pilot çalışmalar yürütüyor. Bu pilot projeler kapsamında ortaya çıkan en önemli sonuçlardan biri ise kamu-özel sektör iş birliğinin sürdürülebilir yatırımı kolaylaştırmak için ihtiyaç duyulan eylemleri sadece tespit etmekle kalmayıp uygulayabildiğini de gösterdi. Örneğin Kamboçya’da, Kamboçya Kalkınma Konseyi (Council for Development of Cambodia) ile iş birliği halinde sürdürülebilirlik boyutları olan ilk yerli tedarikçi veri tabanı oluşturuldu. Sürdürülebilir faaliyetler gösteren ve çevre, toplum ve yönetişim (environmental, social and governance, ESG) sermayesini yatırımlarla eşleştirmeye yardımcı olan yerel firmalarla yabancı firmaların sözleşme yapmasına olanak tanıyan veri tabanı, diğer yerli firmaları da sürdürülebilir operasyonlara geçmeye teşvik ediyor. Kamboçya ayrıca Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri ile bağlantılı yatırımlar için akıllı teşviklerin kullanımını içeren yeni bir yatırım yasasını da kabul etti.
Dünya Ekonomik Forumu, Gana’da ise Gana Yatırım Teşvik Merkezi (Ghana Investment Promotion Centre) ile birlikte sürdürülebilir yatırım standartlarını belirlemek için yatırımcılarla çalışıyor. Sürdürülebilir yatırım yapma taahhüdü veren yeni bir sürdürülebilir yatırımcı kategorisi yaratan Gana’da, bu yatırımcılar ithalat ve ihracat süreçlerinde ekstra destek de alabiliyor. Forum’un sürdürülebilir işletmeleri öne çıkarmak için Kenya Yatırım Otoritesi (Kenya Investment Authority) ile ortaklık kurduğu Kenya’da ise kamu ve özel sektör sürdürülebilir yatırımları artırmak için birlikte çalışıyor. Sürdürülebilir Yatırım Elçisi Programı (Sustainable Investment Ambassador Programme) ve Sürdürülebilir Yatırım Bölge Metrikleri (Sustainable Investment County Metric), Kenya’nın yerel düzeyde sürdürülebilir işletmeleri teşvik etmek için oluşturduğu örnekler arasında.
İşletmeler nasıl dahil olabilir?
Küresel çapta daha sürdürülebilir yatırım ve ticaret akışları sağlamak amacıyla çalışan Ticaret ve Yatırımın Geleceğini Şekillendirme Platformu (The Platform for Shaping the Future of Trade and Investment) herkesin yararına olacak kurallara dayalı bir sistem dahilinde ulusal politikaları ve iş süreçlerini modernleştirmeye yönelik faaliyet gösteriyor. Bu kapsamda şirketler de Platforma ortak olarak katılmaya ve uzmanlıklarını projelere katkı sağlamak için göstermeye davet ediliyor.