UNEP’in Emisyon Açığı 2024 raporu, 1,5°C hedefini koruyabilmenin hâlâ mümkün olduğunu ve acilen harekete geçilmesi gerektiğini belirtiyor.
Birleşmiş Milletler Çevre Programı (United Nations Environment Programme, UNEP) tarafından yayımlanan Emisyon Açığı 2024 raporu, Paris İklim Anlaşması’nda belirlenen 1,5°C hedefinin hâlâ ulaşılabilir olduğunu ancak acil ve kararlı bir eylem gerektiğini ortaya koyuyor. Rapora göre, hedefi koruyabilmek için ülkelerin 2030 yılına kadar toplam sera gazı emisyonlarını yüzde 42, 2035 yılına kadar ise yüzde 57 oranında azaltması gerekiyor. Bu, her yıl emisyonlarda yaklaşık yüzde 7,5’lik bir azaltım yapılmasını zorunlu kılıyor. Aksi takdirde, küresel sıcaklık artışının yüzyılın sonuna kadar 2,6 ila 3,1°C arasında bir seviyeye ulaşabileceği belirtiliyor.
Ulusal Katkı Beyanları’nın (Nationally Determined Contributions, NDC) tamamen uygulanması durumunda bile bu artışın 2,8°C ile sınırlı kalabileceği belirtiliyor. Ancak rapor, mevcut net sıfır taahhütlerinin uygulanabilirliğine duyulan güvenin düşük seviyede olduğuna da dikkat çekiyor.
Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri António Guterres, rapora ilişkin yaptığı açıklamada, “Artan emisyonlar ve giderek sıklaşan aşırı hava olayları arasında doğrudan bir ilişki var. Rekor seviyedeki emisyonlar, rekor deniz sıcaklıklarını ve buna bağlı olarak şiddetli kasırgaları körüklüyor; rekor sıcaklıklar ise ormanları birer barut fıçısına, şehirleri ise birer saunaya çeviriyor. Raporun bulguları son derece açık: Ateşle oynuyoruz, ama artık zamanımız daralıyor. Emisyon açığını kapatmak, aynı zamanda uygulama açığını ve finans açığını da kapatmak demektir” dedi.
Etkili önlemlerle emisyon azaltımı mümkün
Rapora göre, 1,5°C hedefinin gerçekleşebilmesi için 2030 itibarıyla 31 gigaton, 2035 itibarıyla ise 41 gigaton karbondioksit eşdeğerinde emisyon azaltımı gerçekleşmesi gerekiyor. Bu potansiyelin, ton başına 200 ABD doları maliyetle hayata geçirilebileceğini belirten rapor, bu kapsamda atılması gereken adımları ise şöyle sıralıyor:
- Güneş ve rüzgâr enerjisinin yaygınlaştırılması ile 2030’a kadar toplam azaltımın yüzde 27’si, 2035’e kadar ise yüzde 38’i sağlanabilir.
- Ormanların korunması ve genişletilmesi ile 2035’e kadar emisyonlar yüzde 20 oranında azaltılabilir.
- Enerji verimliliği, elektrikli ulaşım ve yakıt değişimi gibi önlemler önemli tamamlayıcı çözümler sunabilir.
Ancak 1,5°C hedefinin korunabilmesi için küresel finans sisteminin yeniden yapılandırılması, uluslararası iş birliğinin güçlendirilmesi ve özel sektörün emisyon azaltım hedeflerine katkılarının artırılması gerektiği vurgulanıyor. Sosyoekonomik ve çevresel faydaları en üst düzeye çıkaracak politikalar oluşturarak 2030’a kadar büyük çaplı yatırımlar yapılması gerekiyor.
Ülkelerin Ulusal Katkı Beyanları’nı güncellemeleri gerekiyor
Rapor, ülkelerin 2035’i de kapsayacak şekilde Ulusal Katkı Beyanları’nı güncellemeleri ve bu taahhütlerin net, şeffaf ve somut uygulanabilirlik planları içermesi gerektiğini ifade ediyor. Bu kapsamda;
- Emisyon azaltım çabalarının kalkınma öncelikleriyle uyumlu şekilde detaylandırılması,
- Şeffaflık ve hesap verebilirlik mekanizmalarını içermesi,
- Gelişmekte olan ekonomiler için, gerekli kurumsal ve politik değişiklikler ile uluslararası destek ve finansman ihtiyaçlarının açıkça belirtilmesi gerekiyor.
Hedeflere ulaşmak için yılda 0,9 – 2,1 trilyon ABD doları arasında ek yatırım gerekiyor. Ancak bu yatırımlar tamamen ek maliyet anlamına gelmiyor; enerji talebindeki artışı karşılamak için halihazırda yapılması gereken yatırımlar da bu kapsamda değerlendiriliyor. Bu bağlamda, küresel finans sisteminin yeniden yapılandırılması ve özel sektörün güçlü bir şekilde harekete geçmesi büyük önem taşıyor.
G20 ülkeleri emisyon azaltımlarında kritik rol oynuyor
2023 yılı itibarıyla küresel emisyonların yüzde 77’si G20 ülkelerinden kaynaklanıyor. G20 üyeleri arasına Afrika Birliği’nin eklenmesi, toplam emisyonları yüzde 82’ye çıkarıyor. Rapora göre, G20’nin en büyük ekonomilere ve en fazla emisyona sahip ülkelerinin mevcut taahhütlerini artırmaları ve yeni hedefler belirlemeleri büyük önem taşıyor.
Sonuç olarak, UNEP Emisyon Açığı Raporu, 1,5°C hedefinin ulaşılabilir olduğunu, ancak bunun yalnızca güçlü liderlik, uluslararası iş birliği ve kararlı eylemlerle mümkün olacağını açıkça ortaya koyuyor. Yeterli finansman, etkili politika reformları ve uluslararası iş birliği olmaksızın, hem emisyon azaltımı hem de kalkınma hedeflerine ulaşmanın güç olduğu belirtiliyor.