Ticaretin çevre politikalarıyla etkileşimini güçlendirmek, yeşil dönüşümü hızlandırmanın yanı sıra küresel ticaret sisteminin daha adil ve sürdürülebilir olmasını sağlıyor.
Dünya Ticaret Örgütü (World Trade Organization, WTO ), Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (United Nations Framework Convention on Climate Change, UNFCCC) ve Biyoçeşitlilik Sözleşmesi (Convention on Biological Diversity, CBD) gibi uluslararası yapılarda, çevre ve ticaret politikalarının uyumlu hale getirilmesine yönelik siyasi taahhütler artıyor. Bu bağlamda, ticaretin çevresel eylemleri ölçeklendirmek için nasıl bir araç olarak kullanılabileceği konusu da önem kazanıyor.
OECD tarafından hazırlanan “Yeşil Dönüşümü Hızlandırmak için Ticaret ve Çevre Politikalarından Yararlanılması” başlıklı rapor, bu ortaklığın nasıl kurulabileceğine dair önemli bulgular sunuyor.
Rapora göre düşük karbonlu ekonomiye geçiş için çevresel ürün ve hizmet ticaretinin teşvik edilmesi büyük önem taşıyor. Ancak bu alandaki ürünlerin ve hizmetlerin tanımlanması ve sınıflandırılması konusunda yaşanan belirsizlikler, serbest ticaretin gelişmesini zorlaştırıyor.
Yenilenebilir enerjiye geçişte ise kritik ham maddeler büyük rol oynuyor. Ancak bu ham maddelerin çıkarılması ve işlenmesi birkaç ülkenin kontrolü altında olduğu için, uluslararası iş birliği sağlanmazsa tedarik zincirlerinde kırılganlıklar yaşanabiliyor.
Ülkelerin arasındaki yasal düzenleme uyumsuzluğu ise bu süreçte önemli rol oynayan döngüsel tedarik zincirlerindeki dönüşümü zorlaştırıyor. Ticaret politikaları ve döngüsel ekonomi hedefleri arasında uyum sağlanması için uluslararası iş birliği büyük önem taşıyor. Yapılacak iş birliği ile atık yönetimi, geri dönüşüm standartları ve yeşil ticaret politikalarının uyumlu hale getirilmesiyle süreç hızlandırılabilir.
Bununla birlikte tarım ve gıda ticareti de çevre dostu uygulamaların benimsenmesine büyük katkı sağlayabilir. Sürdürülebilirlik standartlarına uygun ürünlere pazar erişiminde kolaylık sağlanması veya fiyat avantajları elde etmesi, çiftçileri ve üreticileri teşvik edebilir. Ayrıca çevreye zarar veren tarım sübvansiyonlarının yeniden düzenlenmesi, daha sürdürülebilir bir tarım sisteminin inşasına katkı sağlayabilir.
Serbest ticaret anlaşmaları ise çevresel konuların detaylı şekilde ele alınabileceği bir çerçeve sunarak çevresel iş birliklerini teşvik edebilir.
Küresel iş birliğinin artırılması, standartların uyumlu hale getirilmesi ve kapsayıcı bir yaklaşım benimsenmesi kritik önem taşıyor
Rapora göre ticaret ve çevre politikaları arasındaki etkileşim arttıkça, bazı yeni zorluklar da ortaya çıkıyor.
Ülkelerin çevre politikaları arasındaki farklılıklar, sanayi tesislerinin daha düşük çevre standartlarına sahip bölgelere kayması gibi istenmeyen sonuçlar doğurabiliyor.
Çevreye yönelik ticaret politikalarının artması ise küresel ticaretin karmaşıklığını artırarak uyum maliyetlerini yükseltebiliyor. Koordinasyon eksikliği, özellikle düşük gelirli ülkeleri ve küçük üreticileri dezavantajlı hale getirebiliyor.
Devlet destekleri, dikkatli tasarlanmazsa çevresel hedefleri aksatabiliyor ve ticarette adaletsiz rekabet yaratabiliyor.
Bu zorlukların aşılması için uluslararası iş birliğinin artırılması gerekiyor. OECD, bu zorlukların aşılabilmesi için çeşitli çözüm önerileri sunuyor:
- Çevre standartlarının ve ticaret düzenlemelerinin uyumlu hale getirilmesi için çok taraflı diyalogların artırılması,
- Ticaret politikaları ve devlet destekleri konusunda şeffaflığın sağlanarak veri paylaşımının güçlendirilmesi,
- Ticaret politikalarının diğer ülkeler üzerindeki etkilerini göz önünde bulundurarak, şeffaf ve piyasayı bozmayan önlemler geliştirilmesi,
- Düşük gelirli ülkelerin çevre standartlarına uyum sağlamasına yardımcı olmak için kapasite geliştirme ve teknik destek programlarının artırılması,
- Ticaret ortaklığı anlaşmaları gibi mevcut uluslararası çerçevelerin, ticaret ve sürdürülebilirliği birlikte teşvik edecek şekilde kullanılması.