İklim değişikliğinin tarım üzerindeki etkilerinin değerlendirildiği “İklim Değişikliği ve Tarım Çalıştayları”nın sonuçları, İklim Değişikliği ve Tarım Değerlendirme Raporu’nda toplandı.
İklim değişikliğini etkileyen ve ondan etkilenen önemli sektörlerin başında tarım geliyor. Tarımsal üretim sistemlerinin değişen iklim koşullarına nasıl tepki vereceği tartışılan konular arasındayken, iklim değişikliğinin tarımsal üretimdeki olumsuz etkilerini önlemek ve tarımsal üretimi iklim değişikliğine adapte etmek için açlığın sona erdirilmesi, gıda güvenliğinin sağlanması ve sürdürülebilir tarımın teşvik edilmesi, bitki desenlerinin dayanıklılığı ve üretim sistemlerinin iklim risklerine ve doğal afetlere uyumlu hale getirilmesi, tarım sistemlerinin iklim değişikliğine uyumlu hale getirilmesi, sürdürülebilir gıda üretim sistemlerinin sağlanması, üretimin artırılması ve ekosistemlerin korunması temel önlemler olarak öne çıkıyor.
Türkiye su zengini bir ülke değil, su stresi altında
Tarım ve Orman Bakanlığı Tarım Reformu Genel Müdürlüğü tarafından yayımlanan raporda, Türkiye için önümüzdeki kısa ve orta vadeli tarım politikaları belirlenirken 2-3 derece sıcaklık artışının ve bu artışın iklim üzerinde yaratacağı etkilerin varsayım senaryosu olarak ele alındığı belirtiliyor. İklim değişikliğinin su döngüsü üzerindeki etkileri söz konusu olduğunda ise çok daha karamsar bir tablo ortaya çıkıyor. Türkiye’de, 98 milyar metreküp yerüstü suyu ve 14 milyar metreküp yeraltı suyu olmak üzere toplam kullanılabilir su miktarının 112 milyar metreküp olarak tespit edildiğinin paylaşıldığı raporda, “su zengini bir ülke olmadığımız ve hatta su stresi altında olan ülke konumunda olduğumuz” vurgulanıyor: “Ülke genelinde sulamaya açılan alanlarda sulama oranı yüzde 65 ve sulama randımanı ise yüzde 45’tir. Ayrıca, 71 kg et için 15 ton su ve 1 fincan kahve için 170 kg suya ihtiyaç olduğu göz önünde bulundurulduğunda su kaynaklarının sürdürülebilir yönetimi daha önemli olmaktadır.”
Tarımsal kuraklık erken uyarı sistemleri kurulacak
İklim değişikliğine uyum ve azaltım konusunda kısa ve uzun vadede yapılması gereken uygulama ve önerilerin ayrı ayrı paylaşıldığı raporda, kısa vadeli tedbirlerden bazıları şöyle sıralanıyor:
- Bakanlığımız öncülüğünde tarım sektöründe iklim değişikliğine uyum eylem planı oluşturulacak ve mevcutta yer alan uyum eylemlerinin daha uygulanabilir olması için çalışmalar yürütülecek.
- “Türkiye Tarımsal Kuraklıkla Mücadele Stratejisi ve Eylem Planı” kapsamında tarım ve mera alanları için tarımsal kuraklık erken uyarı sistemleri kurulacak.
- Ulusal Arazi Kullanım Planlaması yapılacak.
- Ekosistem odaklı gıda üretim modeli oluşturulacak.
Çiftçi hanelerine yenilenebilir enerji desteği
- Bozkır Ekosistemlerinde İklim Değişikliğine Ekosistem Tabanlı Uyum Stratejisi uygulamaya alınacak.
- Tarımsal potansiyelinin düşük olması nedeniyle terk edilen tarım alanlarının biyolojik rezerv alanları olarak değerlendirilmesi için çalışmalar başlatılacak.
- Çiftçi hanelerinde veya tarımsal işletmelerde çiftçi ihtiyacını karşılayacak ölçekte yenilenebilir enerji tesisleri kurulumu finanse edilecek.
- Tarımsal hibeler bölgenin iklim değişikliği karşısındaki hassasiyetleri değerlendirilerek yapılacak.
Gece sulaması teşvik edilecek
- Mera ıslahlarında mera bitki örtüsünü güçlendirmek üzere özellikle yağışlardan maksimum faydayı sağlayacak yöntemler geliştirilerek bu alanlarda Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi kapsamına alınan “Yağmur Hasadı” yöntemleri yüzde 50 hibe olarak desteklenecek ve uygulamaya geçilecek.
- Koruyucu tarım yapılan alanlar artırılacak ve izlenmesi sağlanacak.
- Modern sulama sistemleri yaygınlaştırılmaya devam edilecek.
- Yeraltı sularının korunması amacıyla, kısıntılı sulama ile gece sulaması yapılması teşvik edilecek.
Anız yakılmalarıyla etkin mücadele
- Su ihtiyacı az olan bitkilerin ekiminin yaygınlaştırılması için havza bazlı üretim modelinin yaygınlaştırılması sağlanacak.
- “Canlı Rüzgâr Perdeleri” yaygınlaştırılacak.
- Anız yakılmaları ile etkin mücadeleye devam edilecek.
- Mera ıslah çalışmalarının sera gazı yutak miktarı belirlenecektir.
- İklim dostu tarım uygulamaları için yayım çalışmaları yapılacak.
Tarımda sera gazı emisyon potansiyeli ve maliyeti belirlenecek
Raporda sıralanan uzun vadeli önlemler arasında ise şu eylemler öne çıkıyor:
- İklim dostu tarımsal destekleme modeli oluşturulacak.
- Kuraklığa ve soğuğa toleranslı tohum çeşitleri geliştirilecek ve hastalıklara dayanıklı çeşitlerinin kullanım alanları yaygınlaştırılacak.
- Yerel hayvan ırklarının ıslah çalışmaları yapılacaktır.
- Tarım sektöründe sera gazı emisyon azaltım potansiyeli ve maliyeti belirlenecektir.
- Su döngüsünde meydana gelen kırılganlıklar tespit edilerek, özellikle yukarı havzalarda bu kırılmaları gidermek üzere tarımsal ormancılık (agroforestry) çalışmaları yaygınlaştırılacak.
Kuraklık sigortası çalışmaları yapılacak
- Çiftlik tipi biyogaz tesisleri teşvik edilecek.
- Hayvansal gübre yönetim sistemleri kurulacaktır.
- Tarımsal faaliyetlerin doğal afetlere karşı sigortalanması ile sektörün sahada kalmasının sağlaması açısından TARSİM iklim değişikliğine uyumda önemli tedbirlerinden biridir. Köy bazlı kuraklık kuru tarım alanlarında uygulanmakta olup farkındalığının artırılması ve parsel bazlı olarak kuraklık sigortasının uygulanması için çalışmalar yapılacak.
- Değişen iklim koşullarından olumsuz etkilenecek tarım ürünleri için alternatif ürünler belirlenmesi amacıyla çalışmalar yapılacak.
- Yaşanabilecek kuraklık tehlikesine karşı modern sulama yöntemlerinin yaygınlaştırılmasına devam edilecek.
- İyi Tarım Uygulamaları ve organik tarım faaliyetleri ülke genelinde daha fazla üretici ve alan olarak arttırılarak yürütülecek ve desteklenecek.
- Tarım sektöründe iklim değişikliğine uyum ve azaltım konularına ilişkin AR-GE çalışmalarının desteklenmesi ve geliştirilmesi sağlanacaktır.