Tarım ve Orman Bakanlığı “Sürdürülebilir Gıda Sistemlerine Doğru Ulusal Yol Haritası”nı açıkladı.
Birleşmiş Milletler Türkiye kurumlarının ve gıda sistemindeki aktörlerin katılımıyla hazırlanan Yol Haritası’nın hazırlanması yaklaşık olarak 1,5 yılı buldu.
Türkiye’de daimi çayır ve meralar dahil olmak üzere kullanılan toplam tarım arazisi 37 milyon 762 bin ve bu alanın yüzde 41,4’ünü tahıl ve bitkisel ürünler oluşturuyor. 2001-2020 yılları arasında meyve, içecek ve baharat bitkilerine ayrılan alanın oranı yüzde 36,4 artarken hububat ekilen alanların oranı ise yüzde 12,8’e düştü. Ayrıca, birincil tarım gayrisafi yurtiçi hasılanın yüzde 6,7’sini oluşturuyor ve yüzde 16 istihdam oranına sahip. Tarımsal üretici statüsüne göre kayıtlı 2 milyon 306 bin 305 çiftçi bulunurken 100 dekarın altındaki tarımsal işletmelerin oranı ise yüzde 82,6’yı buluyor. 200 dekarın üzerindeki tarımsal işletme sayısı ise sadece yüzde 6,4.
En çok hasat kaybı çay ve buğdayda
Gıda Güvenliği Endeksi’ne göre (Food Security Index) Türkiye, küresel yoksulluk sınırının altındaki nüfus oranı, arz yeterliliği, mikrobesin varlığı, pazara erişim ve tarımsal finansal hizmetler, gıda güvenliği ve protein kalitesi kriterleri göz önüne alındığında güçlü bir ülke olarak öne çıkıyor. Birçok mahsul, meyve ve sebzede kendi kendine yeterli olarak görülen Türkiye’nin hasat ve hasat sonrası kayıpları ise “çok yüksek” olarak nitelendiriliyor. En önemli hasat kayıpları ise yüzde 15 ile çayda ve yüzde 5,1 ile buğdayda görülüyor.
Son 20 yılda tahıl üretiminde 7,3 tonluk bir artışın olduğu Türkiye’de, aynı yıllarda yağlı tohum ve domatesteki artış miktarları ise sırasıyla 1,7 ve 4,2 ton olarak belirlendi. Domates ihracatının büyük bölümü tarımsal seralardan gelirken Türkiye, jeotermal enerjide Avrupa’da birinci dünyada ise dördüncü sırada yer almasıyla sera yetiştiriciliğinde önemli bir avantaja sahip ülkeler arasında sayılıyor. Hayvansal üretim açısından ise 2002-2020 arasında kırmızı et üretiminde 300 bin ton, süt üretiminde 12 milyon ton, kanatlı et üretiminde 1,4 milyon ton ve yumurta üretiminde 8,2 milyar ton artış olduğu kaydediliyor.
Sürdürülebilir gıda politikası için 10 öncelikli hedef
Türkiye’nin mevcut gıda politikası karşısında sürdürülebilir bir gıda sistemine dönüşümün gerçekleşmesi için ortaya konulan 10 öncelikli hedef ise şöyle sıralanıyor:
- Özellikle hassas grupların güvenilir ve besleyici gıdaya erişiminin geliştirilmesi,
- Halk sağlığı ve gıda güvenilirliğinin yenilikçi yöntemlerle denetim ve kontrollerinin güçlendirilerek geliştirilmesi,
- Tarım ve gıda sektöründe tedarik ve değer zincirinin sürdürülebilirliğinin teşvik edilmesi ve gıda kaybı ve israfının azaltılması,
- Tüketicilerde bilinçliliğin artırılması ve sürdürülebilir tüketimin teşvik edilmesi,
- İklim değişikliğine uyumlu üretim modellerinin iyileştirilmesi,
- Su kaynaklarının verimli kullanılması,
- Doğal kaynakların sürdürülebilir kullanılması,
- Tarım ve gıda sektöründe dezavantajlı gruplar için daha kapsayıcı politika ve tedbirler geliştirilmesi,
- Kırsal hayatın canlandırılması,
- İklim değişikliği, doğal afetler ve beklenmeyen krizlere karşı gıda sistemlerinin dayanıklılığının artırılması.
Kitapçık haline getirilen yol haritasının Türkçe tercümesi, önümüzdeki günlerde Tarım ve Orman Bakanlığı’nın web sitesinde yayınlanacak. Yol haritasının İngilizce versiyonuna ulaşmak için tıklayınız.