UNEP, bugünden önlem alınmadığı takdirde yüzyılın sonuna kadar küresel sıcaklığın 2,9°C’ye ulaşabileceği konusunda uyarıyor.
Birleşmiş Milletler Çevre Programı (United Nations Environment Programme, UNEP) tarafından hazırlanan Emisyon Açığı Raporu 2023’e göre, küresel sera gazı emisyonları 2021’den 2022’ye yüzde 1,2 artarak 57,4 gigaton karbondioksit eşdeğerine (GtCO2e) ulaştı. Benzer şekilde, G20 ülkelerinde sera gazı emisyonları 2022’de yüzde 1,2 arttı.
Artan emisyonlar, sıcaklıkların yükselmesine ve aşırı hava olaylarının sıklaşmasına neden oldu. Bu yılın başından Ekim ayına kadar geçen 86 günde sıcaklıklar, sanayi öncesi seviyelerin 1,5°C üzerine çıktı. Eylül 2023, küresel sıcaklık ortalamasının sanayi öncesi seviyenin 1,8°C üzerine çıktığı en sıcak ay olarak kayda geçti.
Öte yandan Paris İklim Anlaşması‘nın imzalanmasından bu yana ilerleme kaydedildi. Paris İklim Anlaşması’nın kabul edildiği dönemde, 2030’a kadar sera gazı emisyonlarının yüzde 16 artması öngörülüyordu. Şu anda ise öngörülen artış yüzde 3. Ancak ilerleme sağlanmış olsa da mevcut tablo iç açıcı bir manzara sunmuyor.
Rapor, mevcut politikaların uygulanmaya devam edilmesi halinde, bu yüzyılın sonuna doğru küresel sıcaklığın, sanayi öncesine göre 2,4°C ila 2,9°C seviyelerine ulaşacağını öngörüyor.
Küresel ısınmayı 2°C ile sınırlamak için hâlâ şans var
Raporda, Paris İklim Anlaşması’nda belirlenen hedeflere ulaşmak için 7 yıl içerisinde iddialı hedeflerin belirlenmesi ve etkili politikalar oluşturularak hızlı ve kapsamlı bir şekilde harekete geçilmesi gerektiğini vurgulanıyor. Bu doğrultuda ülkelerin Ulusal Katkı Beyanları (UKB) kapsamında emisyon azaltım hedeflerini güncellemeleri gerekiyor.
COP27‘den bu yana Türkiye dahil dokuz ülke yeni veya güncellenmiş Ulusal Katkı Beyanları’nı sunmuş ve toplam UKB sayısı 149’a ulaşmıştı. Rapora göre, eğer yeni ve güncellenmiş olanlar dahil tüm UKB’ler tam olarak uygulanırsa, 2030’a kadar başlangıçtaki UKB’lerle karşılaştırıldığında sera gazı emisyonları yıllık olarak yaklaşık 5.0 GtCO2e azaltılabilir.
Tüm UKB’lerin ve uzun vadeli net sıfır emisyon taahhütlerinin uygulanması halinde sıcaklık artışının 2 °C ile sınırlandırılması mümkün olabilir. Ancak raporda net sıfır emisyon taahhütlerinin güvenilir bulunmadığı ve G20 ülkelerinin hiçbirinin taahhütlerine uygun bir emisyon azaltımı gerçekleştirmediğine dikkat çekiliyor.
Rapor, Paris İklim Anlaşması’nın 2°C hedefine ulaşmak için dünya genelinde 2030’a kadar emisyonların yüzde 28 oranında azaltılması gerektiğini,1,5°C hedefine ulaşmak için ise yüzde 42 oranında azaltılması gerektiğini belirtiyor. Ancak UNEP en iyimser senaryoda bile, 1,5°C’lik sıcaklık artışını sınırlama olasılığının yüzde 14 olduğunu ifade ediyor.
Düşük ve orta gelirli ülkelerde zorluklar, fırsatları da beraberinde getiriyor
Raporda, tüm ülkelerin düşük karbonlu dönüşümü hızlandırması gerektiği ve özellikle yüksek gelirli ve yüksek emisyonlu ülkelerin, düşük ve orta gelirli ülkelere finansal ve teknik destek sağlaması gerektiğine dikkat çekiliyor.
Rapora göre düşük ve orta gelirli ülkeler, düşük karbonlu dönüşümde ekonomik ve kurumsal zorluklarla karşılaşıyor. Ancak bu ülkelerde enerji geçişi, milyonlarca insanı yoksulluktan kurtarmaya ve stratejik endüstrileri genişletmeye yardımcı olabilir. Bununla birlikte yenilenebilir enerjilerin daha ucuz hale gelmesiyle, verimli ve adil bir dönüşüm gerçekleştirilebilir. Bu durum, yeşil iş imkânları yaratmakla birlikte çevrenin korunmasını da sağlayabilir.
Düşük ve orta gelirli ülkelerin karşılaştığı zorluklar, beraberinde fırsatları da getirebilir. Bu ülkelerin iddialı Ulusal Katkı Beyanları ile uluslararası finansmana erişim sağlama potansiyeline dikkat çeken rapor, COP28 zirvesinin bu tür iddialı yol haritalarının uluslararası çapta desteklenmesinde önemli bir fırsat sağlayabileceğine işaret ediyor.