Dünya Ekonomik Forumu ve LinkedIn iş birliğiyle hazırlanan rapor, yapay zekâ temelli dönüşümlerin toplumsal cinsiyet eşitsizliğini artırabileceği uyarısında bulunuyor.
Yapay zekâ (YZ), günümüz iş dünyasını dönüştürerek üretkenliği artırma ve yeni istihdam alanları yaratma potansiyeli sunuyor. Dünya Ekonomik Forumu ve LinkedIn’in tarafından hazırlanan “Akıllı Çağda Toplumsal Cinsiyet Eşitliği” başlıklı rapor, bu dönüşümün kadınları bilim, teknoloji, mühendislik ve matematik (science, technology, engineering and mathematics; STEM) alanlarında daha da geri plana itebileceği riskine dikkat çekiyor.
STEM alanlarındaki toplumsal cinsiyet açığı, tüm teşviklere rağmen ciddi şekilde varlığını sürdürüyor. Dünya Ekonomik Forumu’nun Küresel Toplumsal Cinsiyet Uçurumu 2024 raporuna göre, kadınlar STEM iş gücünün yalnızca yüzde 28,2’sini oluşturuyor. Bu oran, STEM dışı mesleklerde ise yüzde 47’nin üzerine çıkıyor.
Kadınlar her ne kadar STEM bölümlerinden mezun olma oranını artırmış olsalar da bu alanlarda kalıcı bir kariyer inşa etmekte zorlanıyor. LinkedIn verilerine göre, 2017’de STEM mezunu kadınların yalnızca yüzde 29,6’sı bir yıl sonra hâlâ bu alanlarda çalışıyor.
Rapor, “zirveye düşüş (drop to the top)” olarak adlandırılan çarpıcı bir eğilime de dikkat çekiyor. STEM alanlarında çalışan kadınlar, yöneticilik düzeyine ulaşmakta erkeklere göre daha fazla engelle karşılaşıyor. Ayrıca, bu alanlarda çalışan kadınların yüzde 24,4’ü yönetici pozisyonundayken, yalnızca yüzde 12,2’si C-seviyesi pozisyonlara yükselebiliyor.
Yapay zekâ kadın istihdamını tehdit mi ediyor?
Yapay zekânın hızla gelişmesi ve iş dünyasında yaygınlaşması, bazı meslekleri dönüştürürken bazılarını da ortadan kaldırıyor. LinkedIn’in ABD özelindeki verileri, erkeklerin YZ ile desteklenen işlerde çalışmaya daha yatkın olduğunu ortaya koyuyor. Buna karşın, kadınlar YZ nedeniyle ortadan kalkma riski taşıyan işlerde daha fazla temsil ediliyor.
Kadınlar erkeklere kıyasla bu teknolojik dönüşüm karşısında daha az farkındalığa sahipler. Dünya Ekonomik Forumu’nun araştırmasına göre, kadınların yalnızca yüzde 54’ü işlerinde gerekli becerilerin önümüzdeki beş yıl içinde köklü şekilde değişeceğini öngörürken, bu oran erkeklerde yüzde 61’e çıkıyor. Ayrıca kadınların YZ kullanım isteği de daha düşük: LinkedIn verilerine göre erkeklerin yüzde 40’ı YZ kullanmaya daha açıkken, bu oran kadınlarda yüzde 34 seviyesinde kalıyor.
Umut veren gelişmeler de var
Tüm bu olumsuz tabloya rağmen, kadınların teknolojiye ve yapay zekâya ilgisi de artıyor. Randstad’ın 2025 Workmonitor raporuna göre, küresel yetenek havuzunun yüzde 40’ı için yapay zekâ becerileri en öncelikli üç yetkinlik arasında yer alıyor. Erkeklerin yüzde 44’ü bu görüşü paylaşırken, kadınlarda bu oran yüzde 36’ya ulaşıyor.
LinkedIn verileri de benzer bir iyileşmeye işaret ediyor. 2018 yılında YZ mühendisliği becerilerini profilinde belirten kadınların oranı yüzde 23,5 iken, bu oranın 2025’te yüzde 29,4’e yükseldiği görülüyor.